АЧАРЯ́Н, Рачия Акопович [8(20).III.1876, Константинополь, — 17.III.1954] — арм. сов. языковед и литературовед. Основоположник научной арм. диалектологии. Акад. АН Арм. ССР (с 1943), почетный чл.-корр. Чехословацкой АН (с 1937). Проф. Ереванского ун-та (с 1922). Учился в Парижском и Страсбургском ун-тах. Автор исследований, посвященных проблемам общего языкознания, истории арм. языка и сравнительно-историч. грамматики, арм. лексикологии, лексикографии и диалектологии, проблемам арменоведения. Основные труды А.: «Полная грамматика армянского языка в сравнении с 562 языками» (т. 1—4, 1952—59); «История армянского языка» (т. 1—2, 1940—1951); «Этимологич. коренной словарь» (т. 1—7, 1925—1935); «Словарь армянских собственных имен» (т. 1—4, 1942—48); «Армянский словарь диалектов» (1913). А. принадлежит также «История новой армянской литературы» (в. 1—3, 1906—12).

Соч.: Աճառյան Հ., Պատմություն հայոց նոր գրականության, ար. 1—3, Վաղարշապատ — Նոր Նախիջևան, 1906—1912. Հայ բարբառագիտություն. Ուրվագիծ և դասավորություն

379

հայ բարբառների (բարբառագիտական քարտեզով), Մոսկվա — Նոր Նախիջևան, 1911. Հայերեն գավառական բառարան, Թիֆլիս, 1913. Հայերեն արմատական բառարան, հատ. 1—7, Երևան, 1925—35. Հայոց գրերը, Վիեննա, 1928. Հայոց լեզվի պատմություն, մաս 1—2, Երևան, 1940—51. Հայոց անձնանունների բառարան, հատ. 1—4, Երևան, 1942—48. Լիակատար քերականություն հայոց լեզվի. Համեմատությամբ 562 լեզուների. Ներածություն և հատ. 1—4, Երևան, 1952—59։

Лит.: Աղայան Է., Հրաչյա Աճառյանը և իր «Լիակատար քերականության ներածությունը». Տես Հ. Աճառյան, Լիակատար քերականություն հայոց լեզվի. Ներածություն. Երևան, 1955. Ղազարյան Ս., Բազմավաստակ Հայագետը. «Գիտական աշխատ. Երևանի Համալսարանի», հատ. 42, Երևան, 1954. Վլասյան Ե. և Մանասերյան Հ., Հրաչյա Հակոբի Աճառյան. Բիբլիոգրաֆիա, Երեվան, 1956։